Her birey, bir aile ve sosyal çevre içerisine doğar ve doğduğu ortamın değerlerini öğrenir. Eğitim de toplumun önemli sosyal yapılarından biridir ve bireyin toplum içerisindeki konumunu belirler ve pekiştirir.
P. Bourdieu da, insanların belirli bir kültür ya da alt kültürde yaşamaları sonucu elde ettikleri bilgi birikimini "habitus" kavramıyla açıklamıştır. Habitus; kişilerin eğitimi, evliliği ya da en geniş anlamıyla dünyayı nasıl anlamlandırdıklarıyla alakalı bir eğilim durumudur. Birbiriyle ilişkili olarak Bourideu’nun bir diğer kavramı olan "sermaye" kavramına göz atacak olursak okul, eğitim ve diploma gibi değerleri burada ele alabiliriz. Bourdieu’ya göre eğitim sistemi, sınıf eşitsizliğini yeniden üretecek biçimde kurgulanmıştır. Çünkü eğitim sistemindeki başarıyı sağlayabilecek tüm kriterler, orta veya üst sınıf tarafından çocuklarına verilebiliyor durumdadır. Filmi biraz geriye sararsak ekonomik ve kültürel sermayeye sahip olan hâkim sınıf, kendi çocuklarını eğitim yoluyla sisteme kattıkları için eğitim sistemini ve başarı kıstaslarını şekillendirirler. Yani doğrudan ya da dolaylı neyin başarılı neyin başarısız olarak değerlendirileceğine karar verirler. Böylelikle okul da; okul otoritesine, öğretmenlere ve hâkim sınıfın ölçütlerine uyanları ödüllendirir. Önceden üniversite bitirmek bir başarı ölçütüyken artık bu yetmez; sadece üniversite bitirmiş olmak ama yüksek lisans yapmamak, İngilizce bilmek ama başka bir yabancı dil bilmemek bir başarısızlık olarak gösterilmeye başlanır. Ve bu başarı ölçütlerinin yakalanabilmesi için, dershaneler veya kurslar yoluyla ekonomik sermayelerini güçlendirecekleri alanlar yaratırlar. Bu sorun pandemi döneminde uzaktan eğitim olarak karşımıza tekrar çıkmış bulunmaktadır. Eğitim sistemi, her öğrencinin aynı koşullara ve imkanlara sahip olduğu saikiyle hareket etmektedir. Böylece internet ya da bilgisayara erişimi olmayan çocuklar veya çalışmak zorunda olan çocuklar göz ardı edilmektedir.
"Dünya Bankası uzmanlarının PISA 2018 verilerini kullanarak yaptığı hesaplamaya göre, en yoksul sosyoekonomik dilimde yer alan öğrencilerle en varlıklı sosyoekonomik dilimde yer alan öğrencilerin arasında var olan yaklaşık iki yıllık eğitime eşdeğer fark, COVID-19 nedeniyle okulların kapanmasına bağlı olarak %9 oranında artabilecek. UNESCO, UNICEF ve Dünya Bankası tarafından 29 Ekim 2020’de yayımlanan rapora göre, salgın başladığından bu yana, yüksek gelirli ülkelerdeki çocuklar eğitimlerinden altı hafta geri kalırken düşük ve düşük orta gelirli ülkelerdeki öğrencilerin eğitim kaybı neredeyse dört aya ulaştı." (E.Ünlü, 2021)
Pandemi sürecinde bir kez daha açıkça görülmüştür ki, öğrencilerin evdeki ve okuldaki konumları eşit değildir dolayısıyla eğitim sisteminin sonuçları da eşit olmayacak fırsat eşitsizliği yeniden üretilecektir.
Bourdieu’ da ekonomik sermaye olarak karşımıza çıkan; Karl Marx’ da sınıf kavramı üzerinden karşılık bulur. Makasın iki ucundan birini ayrıcalıklı sınıfların çocukları, diğer ucunu da işçi sınıfının çocukları olarak düşünürsek eğitimdeki fırsat eşitsizliği dolayısıyla sınıflar arasındaki uçurum, makasın iki ucu arasındaki mesafe gibi büyümektedir.
KAYNAKÇA
https://www.dunya.com/kose-yazisi/pandemi-egitimde-firsat-esitsizligini-artirdi/608394 (Ünlü, E.D., 2021)
DURAN, V., & EKİCİ, G., (2018). Bir Habitus Olarak Eğitim Programı . Cemil Meriç 10. Uluslararası Sosya Bilimler ve Spor Kongresi (pp.973-992). Hatay, Turkey
PALABIYIK, A. (2011). Pierre Bourdieu Sosyolojisinde “Habitus”,“Sermaye” ve “Alan” Üzerine1. Liberal Düşünce Dergisi, (62), 1-21.
